Aν και λιγότερο προβεβλημένο ή γνωστό σε σχέση με άλλα, όπως αυτό της Σουπέργκα που ξεκλήρισε την Τορίνο ή εκείνο του Μονάχου το οποίο στέρησε από την Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ μια ολόκληρη γενιά παικτών, το αεροπορικό δυστύχημα που λύγισε την Δε Στρόνγκεστ –ομάδα της Βολιβίας- είναι ακόμη και σήμερα ένα μυστήριο αφού πολλοί ακόμη και σήμερα κάνουν λόγο για εσκεμμένη ρίψη του με πολιτικά κίνητρα.
Συνέβη στις 26 Σεπτεμβρίου του 1969, την ίδια ημέρα που στην Βολιβία λάμβανε χώρα και ένα άλλο γεγονός το οποίο και άλλαξε τη φυσιογνωμία αυτής της φτωχικής γωνιάς της Νοτίου Αμερικής. Μετά από χρόνια αναμονής, ο στρατηγός Αλφρέντο Οβάντο Καντία καταφέρνει να ανατρέψει με τα όπλα τον εκλεγμένο πρόεδρο, Λουίς Αντόλφο Σίλες Σαλίνας και το τιμόνι του κράτους περνά στα χέρια των στρατιωτικών.
Περίπου την ίδια ώρα που στην πρωτεύουσα Λα Παζ και στις άλλες μεγάλες πόλεις της χώρας αρχίζει να βασιλεύει ο φόβος, σε ένα απομακρυσμένο σημείο στο οποίο η πρόσβαση με οποιοδήποτε μηχανικό μέσο είναι αδύνατη, εκτυλίσσεται και μια δεύτερη τραγωδία.
Η αποστολή της ομάδας Δε Στρόνγκεστ η οποία μόλις είχε γνωρίσει την ήττα κατά την διάρκεια συμμετοχής της σε τουρνουά, συντρίβεται στην περιοχή κοντά στην πόλη Βιλόκο. Περίπου 170 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Λα Παζ, γύρω στις 4 το απόγευμα, κάποιοι από τους λίγους κατοίκους επικοινωνούν με τις Αρχές, δίνοντας μαρτυρίες για ένα αεροπλάνο που είδαν να πέφτει κοντά στα ορυχεία που υπήρχαν στα βουνά…
Το αεροσκάφος τύπου Douglas DC-6B της εταιρίας «Lloyd Aéreo Boliviano» είχε απογειωθεί κάτι λιγότερο από μία ώρα νωρίτερα από το Τρομπίγιο της Σάντα Κρουζ, με τελικό προορισμό το αεροδρόμιο «Ελ Άλτο» στην Λα Πας. Οι 74 επιβαίνοντες, συμπεριλαμβανομένων 5 μελών πληρώματος και 20 μελών της Δε Στρόνγκεστ πρόλαβαν να μείνουν σον αέρα λιγότερα από 30 λεπτά. Σηκώθηκε στις 15:10 τοπική ώρα, αλλά μόλις 20 λεπτά αργότερα εξαφανίστηκε από τα ραντάρ και μάταια οι ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας προσπαθούσαν να επικοινωνήσουν μαζί του.
Με την χώρα να βρίσκεται σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης λόγω του πραξικοπήματος τα πάντα έγιναν ακόμη και πιο δύσκολα. Και μια έτσι κι αλλιώς δυσχερής κατάσταση γινόταν ακόμη χειρότερη όταν έγινε σαφές ότι το σημείο της πρόσκρουσης ήταν στο όρος Τσοκετάνγκα. Οι κάτοικοι το γνώριζαν ήδη καλά και ενημέρωσαν σχετικά τους υπευθύνους. Κανένα μηχανικό μέσο δεν μπορεί να προσεγγίσει την περιοχή. Κάθε προσπάθεια έπρεπε να γίνει από ανθρώπους…
Πάνω από 600 εθελοντές κινητοποιήθηκαν το γρηγορότερο δυνατό και έδωσαν και την ψυχή τους στην απόπειρα να βρεθούν τα συντρίμμια και να αναζητηθούν τυχόν επιζώντες. Στη διάρκεια της μέρας 3.000 άτομα προστέθηκαν σε αυτούς. Όταν τελικά κατόρθωσαν να προσεγγίσουν αντίκρισαν ένα αποτρόπαιο θέαμα. Το αεροσκάφος είχε γίνει κομμάτια, ενώ υπήρχαν σαφείς ενδείξεις πυρκαγιάς και –δυστυχώς- κανένας επιζών ή έστω ελπίδα ότι θα μπορούσε να βρεθεί κάποιος.
Το έργο τους έγινε ακόμη πιο μακάβριο αφού η μεταφορά των νεκρών (σε κάποιες περιπτώσεις απλά μελών) έγινε με τα ίδια τα χέρια των εθελοντών. Γεγονός που βύθισε στον απόλυτο πόνο και θλίψη μεγεθύνοντας τα δυσάρεστα συναισθήματα των συμμετεχόντων, ενώ στην κηδεία των θυμάτων που πραγματοποιήθηκε της 1η Οκτωβρίου χιλιάδες άνθρωποι συνόδευσαν τα θύματα στην τελευταία κατοικία τους.
Για την Δε Στρόνγκεστ η τραγωδία θα μπορούσε να σημάνει και τον οριστικό αφανισμό της ομάδας. Ο σύλλογος μετρούσε δεκαετίες ζωής και διέθετε πάντα μια περηφάνια που πήγαζε από τους τίτλους αλλά κυρίως από το γεγονός ότι πολλοί παίκτες της είχαν πάρει μέρος στον περίφημο πόλεμο του Τσάκο, μεταξύ Βολιβίας και Παραγουάης την περίοδο 1932-1935 και μάλιστα μία από τις καθοριστικές μάχες ονομάστηκε Batalla de Cañada Strongest ακριβώς για αυτό τον λόγο, κάνοντας τον σύλλογο έναν από τους πλέον αγαπητούς στην χώρα.
Ίσως εξαιτίας και αυτού, οι θεωρίες συνωμοσίας (όπως συχνά συμβαίνει) γεννήθηκαν σχεδόν την ίδια στιγμή που γινόταν γνωστή η τραγωδία. Επιπλέον λάδι στην φωτιά έριξε η ιδιότητα του προέδρου της ομάδας, που ήταν στρατηγός και ο ίδιος, όπως οι άνθρωποι που έφεραν την χούντα, ενώ τελευταία στιγμή δεν είχε επιβιβαστεί στην μοιραία πτήση, ενισχύοντας τις σχετικές θεωρίες. Την ίδια ώρα ο πρώην πρόεδρος του συλλόγου, επίσης στρατηγός, έκανε λόγο για πολιτικά κίνητρα και ηθελημένη ρίψη του αεροσκάφους, λέγοντας ότι δεν πιστεύει το ενδεχόμενο ατυχήματος.
Πολλοί ήταν εκείνοι που συντάχθηκαν με αυτές τις σκέψεις, αλλά η αλήθεια είναι ότι η έρευνα που ακολούθησε δεν τους δικαίωσε. Το επίσημο πόρισμα που ακολούθησε λίγο αργότερα έκανε λόγο για μια σειρά λαθών από τον ίδιο τον πιλότο στον οποίο χρεώθηκε η ευθύνη με αποτέλεσμα να κλείσει εκεί η υπόθεση.
Μετά την τραγωδία η Δε Στρόνγκεστ βρέθηκε σε δεινή θέση αφού είχε χάσει 17 ποδοσφαιριστές, και μάλιστα εκείνους με τον σημαντικότερο ρόλο στην ομάδα. Με ελάχιστους διαθέσιμους ποδοσφαιριστές αποσύρθηκε από το πρωτάθλημα και αμέσως ξεκίνησε η τιτάνια προσπάθεια ανοικοδόμησής της την οποία ανέλαβε ο Ραφαέλ Μεντόσα Καστεγιόν.
Τελικά από την τραγωδία δόθηκε η ευκαιρία σε άλλους συλλόγους και ανθρώπους του αθλήματος να δείξουν την αλληλεγγύη τους σε εκείνη την απίστευτη συγκυρία. Ξεχωρίζει δίχως αμφιβολία η κίνηση της Μπόκα Τζούνιορς που όχι μόνο έδωσε τα έσοδα από φιλικά ματς, αλλά και δύο παίκτες. Τους Μπαστίδα και Ρομέρο που εξελίχθηκαν σε ιστορικές μορφές στην Βολιβία, ενώ αντίστοιχη στάση κράτησαν εγχώριοι και ξένοι σύλλογοι παραχωρώντας επίσης ποδοσφαιριστές.
Μόλις πέντε χρόνια μετά το απόλυτο ναδίρ και το αεροπορικό δυστύχημα που απείλησε την ίδια την ύπαρξή της, η Δε Στρόνγκεστ έγινε ξανά αυτό που υποδηλώνει το όνομά της. Το 1974 με προπονητή τον Βάργκας, ο οποίος δεν είχε επιβιβαστεί στο αεροπλάνο για να μείνει και να βοηθήσει τον πατέρα του στην δουλειά του, κατακτά τον τίτλο στην Βολιβία και μάλιστα αήττητη… Οι ψυχές των θυμάτων μπορούσαν πια να αναπαυθούν εν ειρήνη…
